Yoksul Baykurt biografisi
Edebiyatta; realist yaklaşımı benimsemiş bir yazardır.
Yoksul Baykurt, 15 Haziran 1929 tarihinde Burdur Yeşilova ’da doğmuştur. Başlıca adı Tahir’dir. Annesinin adı Elif ve babasının adı Veli ’dir. 1936 yılında Akçaköy İlkokulu’nda eğitimine başladı. 1938 yılında babası öldü. Babasının ölümünden daha sonra dayısı Osman Erdoğuş kadar Balıkesir iline alt Burhaniye köyüne götürüldü ve orada dayısının yanına dokumacılık yapmaya başladı. 2. Dünya Savaşının başlamasıyla dayısı askere alınca Tahir’de Akçaköy ’e dönerek okula kaldığı yerden devam etti.
1942 yılında ağır bir sıtma hastalığı geçirdi. 1943 yılında ilkokulu Akçaköy’de bitirdikten daha sonra Isparta Gönen Köy Enstitüsü‘ne devam etti. 1948 yılında köy öğretmeni olarak mezun olduktan sonradan, kendi köyüne yakın olan Kavacık köyüne atandı. sonradan Dereköy ’ye atandı.
1947 yılında Köy Enstitüleri ve Kaynak Dergisi’nde şiirleri çıkar ve bu yıllarda önce şiirlerinde sonra tüm yazılarında “Fakir Baykurt” adını kullanmaya başladı.
1953 yılında başladığı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nde Edebiyat Bölümü ’ne devam ederek, 1955 yılında mezun oldu. Sivas, Hafik ve Şavşat’ta Türkçe öğretmeni olarak ödev yaptı.
1957 yılında Ankara Piyade Yedek Subay Ortaokulu ’na öğretmen olarak askerliğini yaptı. Askerlikten sonra Şavşat Ortaokulu’na hoca olarak atandı.
Demokrat Parti iktidarı döneminde görevden alınarak, faizsiz bir göreve getirildi. Cumhuriyet gazetesindeki bir takım yazıları yüzünden öğretmenlikten alınıp Ankara ’da Milli Eğitim Bakanlığı Yapı İşleri Bölümü ’nde görevlendirildi.
1958 yılında Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan birincil romanı “Yılanların Öcü” nedeniyle hakkında kovuşturma açıldı. Altı ay açıkta kaldıktan sonradan hakkında takipsizlik kararı bahşedilen Baykurt; 1960 İhtilali’nden daha sonra, Ankara ilköğretim müfettişliğine getirildi.
1962-1963 yıllarında Amerika‘ya gitgide artarak, Bloomington İndiana Üniversitesi’nde, ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi fark etti. 1963 yılında yurda dönerek Ankara İlköğretim müfettişliği görevini sürdürür. 1965 yılında Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın kuruluş çalışmalarına katılarak, bununla beraber başkanlığını da yürüttü.
1966 yılında yeni kurulan Milli Folklor Enstitüsü ’nde bilirkişi olarak atandı.
Türkiye Öğretmenler Ulusal Federasyon’u genel başkanlığına seçilen yazar, 1969 yılındaki Türkiye genelinde yapılan, ilk öğretmenler boykotuna katılması sonucu, bitmiş açığa alındı. Bu faaliyetlerinden sonradan baştan görevden alınarak bakanlık emrine alınır fakat Danıştay kararı ile görevine geri döndü.
1971 Askeri müdahalesinden sonradan, uzun vakit tutsak kaldı.
1966 yılında Ulusal Folklor Enstitüsü’nde uzmanlık, Kültür Bakanlığı’nda danışmanlık, 1970 yılında ODTÜ‘de halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü görevlerinde çalıştı. sonradan, Almanya‘nın Duisburg şehrine gönderildi. Burada; Yabancı Çocuk ve Gençlerin Özendirme ve Bölgesel Alıştırma Kurumu’nda, eğitim uzmanlığı yaptı.
1977 yılında İsveç ’te öğretmen yetiştirme çalışmalarına katıldı. 1979 yılından sonradan Almanya ’nın Essen eyaletinin Duisburg şehrinde yaşamıştır. 1986 yılında Duisburg ’ta öğretmenliğe başlar ve yurt dışarıya oluşan Türkiye Aydınlarıyla Dayanıma Girişimi ’nin yönetiminde tayin aldı.
1995 yılında Almanya ’da öğretmenlik yaptığı Pestalozzi Okulu ’ndan emekli oldu.
Edebiyat dünyası ile ilk tanışması 1945 yılında şiirleriyle oldu. Sonraları toplumcu, realist bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler geldi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Görüşler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Istikamet gibi gazete ve dergilere yazılar yazdı.
Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya ’daki Anadolu insanının başkalaşım süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, bambaşka bir kültüre ahenk sağlamak için gösterilen çabaları fazla boyutlu bir şekilde aktardı.
Fakir Baykurt, 1955 ’te meydana çıkan ilk kitabı Çilli ’de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayınladığı öykülerini topladı. Sonraki öykü kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (1959), Irazcanın Dirliği (1961), Tırpan (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.
Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt ’un kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi olarak değerlendirildi.
Yoksul Baykurt, 1951 yılında Muzaffer adında bir hanım ile evlendi. Işık (d.1957) ve Sönmez (1958) adında iki kızı, Tonguç (d.1962) adında bir oğlu vardır.
Fakir Baykurt, 11 Ekim 1999 tarihinde Almanya Essen ’de pankreas kanserine yenik düşerek 70 yaşında ölmüştür. Duisburg’da düzenlenen törenden daha sonra İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu’da defnedildi.
Yoksul Baykurt ’un Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961 ’de Metin Erksan, 1985 ’te Şerif Görebilen tarafından filme çekildi.
Ödülleri :
1958 – Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
1970 – TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
1971 – Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
1974 – Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
1978 – Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)
1979 – Tiyatro 79 Dergisi kadar Yılın Oyunu Ödülü (Beceriksizce)
1980 – Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)
1984 – Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)
1985 – Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
1998 – Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
1998 – Hayat Radyo Ustalara Hürmet Iftihar Ödülü
1999 – Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü
Kitapları :
Roman :
1954 – Yılanların Öcü
1961 – Irazcanın Dirliği
1961 – Onuncu Köy
1967 – Amerikan Sargısı
1970 – Tırpan
1973 – Köy göçüren
1975 – Keklik
1977 – Kara Ahmet Destanı
1977 – Plato
1983 – Yüksek Fırınlar
1986 – Koca Ren
1997 – Yarım Ekmek
1980 – Kaplumbağalar
Hikaye :
1955 – Çilli
1959 – Efendilik Savaşı
1961 – Karın Ağrısı
1964 – Cüce Muhammet
1970 – Anadolu Garajı
1971 – On Binlerce Kağnı
1973 – Can Parası
1974 – İçerdeki Oğul
1975 – Sınırdaki Ölü
1982 – Gece Vardiyası
1982 – Barış Çöreği
1986 – Duirsbug Treni
1992 – Bizim İnce Kızlar
1998 – Dikenli Tel
Çocuk Kitapları :
Topal Arkadaş
Yandım Ali
1979 – Sakarca
Sarı Köpek
1984 – Barıştırma Çöreği
1985 – Dünya Güzeli
1985 – Saka Kuşları
Şiir :
Bir Uzun Yol
Dostluğa Akan Şiirler
Toplum ve Eğitim Yazıları :
1960 – Efkar Tepesi
1976 – Şamaroğlanları
1974 – Kerem ile Aslı
1978 – Kale Kale
1980 – Kaplumbağalar