Aristopfanes biografisi
MÖ 450 – MÖ 380 yılları aralarında yaşamış bir komedya yazarıdır. Eserlerinde devrin meşhur kişilerini ve bir takım toplum olaylarını yermiştir. Bu eserlerde barbar şakalar, küfürler, küfürlü sözler çokça yer alır.
Aristopfanes, MÖ 450 yılında Atina ’da doğmuştur. Babasının adı Philippos’dur. Eski Yunanlı komedya şairi. “Eski Komedya” ve “Orta Komedya” türlerindeki oyunları günümüze kalmış tek Atinalı komedya şairidir. Adı “görüşünüz hatasız, en iyi” anlamına gelir.
Aristopfanes ’in yazarlık yaşamı MÖ 427 ’de başladığı sırrleriyle savaşmaktaydılar. Bu çatışmalar yirmi yedi yıl değin sürdü ve İsparta ’nın Atina ’yı yenmesiyle MÖ 404 yılında sonuçlandı.
İlk komedyası (yitik) Dazia/es’i (“Şölenciler”) hemen hemen MÖ 427’de yirmi üç yaşında iken yazmış ve yaşamının sonuna değin hemencecik her sene bir veya iki komedya ile yarışmalara katılmıştır.
Oyunlarından anlaşıldığına kadar Aristophanes, Atina’nın siyasal yaşamını çok yakından izlemiş, aralıklarla yirmi yedi sene süren ve sonunda Atina Demokrasisinin yıkılmasına yol açan Atina ve Sparta arasında yaşanan Peloponnes Savaşları’na durmadan karşısında çıkmış, demokrasi döneminde soylular sınıfının yandaşı olarak, savaşı körükleyen “halkçı” politikacıları yermiştir. Özellikle Peloponez Savaşı esnasında savaş çığırtkanlığı yapan kişiler, Aristofanes’in “Uzlaşma Üçlemesi” diye adlandırılan komedya eserlerinde alaya alınırlar. Bu üçleme yazarın “Lysistrata” ya da “Kadınlar Savaşı” (MÖ 411), “Uzlaştırma” (MÖ 421), “Kömürcüler” (MÖ 425) adlı oyunlarından oluşmaktadır.
M Ö 426’da Büyük Dionysia bayramında yarışmaya katılan ve bilinen ikinci oyunu olan günümüze ulaşmayan Babylonioi (“Babilliler”) komedyasında Atina devletini ve yöneticilerini minik düşürdüğü gerekçesiyle zamanın “demagog”u Kleon kadar hakkında kovuşturma açılmıştır.
Aristofanes geleneklere bağlı ve her yeniliğe tepki bildiren bir yazardı. Düşüncelerinde tutucuydu. Edebiyatta ve sanatta yapılan yenilikleri pek beğenmezdi.
Yazarın tutumu Sophistlere ve doğal olarak Socrates ’e aleyhinde da aynıydı; çünkü Aristofanes ’in gözünde bunlar güvenli olmayan ihtilalcilerdi, gelenekleri yıkan, töreleri saymayan düşünürlerdi. Bütün bunlara rağmen, MÖ 411’de yazdığı “Lysistrata” oyununda gerçekleşeceğini umduğu barışı tesis etme görevini kadınlara verir. Bu şart, kadınların vatandaş bile sayılmadıkları Atina toplumu açısından kayda değer bir adımdır.
MÖ 423 ’te oynanan “Bulutlar” tragedya ve komedya eserlerinin yer aldığı yarışmada fakat üçüncülük aldı. Aristofanes bu eseri kendisi de başarısız bulduğundan oyunu her tarafta ele aldı. Bu komedyada saldırılar Socrates ’e ve eğitim üstüne yöneltilmişti. Oyunun sonu epeyce yok edici oldu. Socrates, tutuklanmasının ve ölüme mahkûm edilmesinin en manâlı etkenlerinden biri olarak bu komedyayı gösterdi.
Diğer bir yunan oyun yazarı olan Euripides ’in “Helene” adlı oyununa bir parodi olarak MÖ 410 yılında “Thesmophoria Şenliğini Kutlayan Kadınlar” adlı komedyada Euripides ’e saldırdı.
MÖ 393 ’te oynandığı sayılan “Kadınlar Halk Müziği Meclisinde” yazarın ilk oyunlarından çok farklıydı. Atina demokrasisi gerilemeye başladığından siyasal taşlamaya girmek zorlaşmıştı; çünkü zorlama başlamıştı. Aristofanes bu eserinde kadın haklarını alaya aldı.
Sağlığında 4ristopfanes ’in 11 oyun metni gelebilmiştir. Bunların sonuncusu “Plutos”tur (MÖ 388).
Aristopfanes, MÖ 380 yılında 70 yaşındayken Yunanistan ’ın Delfi kentinde ölmüştür.
Aristofanes’in Türkçeye çevrilmiş Yapıtları :
– Lysistrata -Kadınların Savaşı , (çev. 1966) Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu,
– Kuşlar, (çev. 1966) Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu,
– Eşek Arıları – Yargıçlar, (çev. 1966) Sabahattin Eyüboğlu,
– Bulutlar, (çev. 1957) Ali Süha Delilbaşı,
– Uzlaştırma, (çev. 1966) Azra Erhat,
– Kurbağalar, (çev. 1946) Nevzat Hatko
Aristofanes’in Günümüze Kalmış Olan 11 Eseri :
Akharnes, MÖ 425, (“Akhar-nui’lilsx”)
Hippes, MÖ 424, (“Atlılar”)
Nephelai, MÖ 423, (Bulutlar)
Sphekes, MÖ. 422, (Eşek Arıları: Yargıçlar)
Eirene, MÖ 421, (Uzlaşma)
Ornithes, MÖ 414, (Kuşlar)
Lysistrate, MÖ 411
(Lysistrata: Kadınların Savaşı); Thes-mophoriasdosai, MÖ 411
(“Thesmophoria Bayramında Kadınlar”); Batrakhoi, MÖ 405
(Kurbağalar); Ekklesiasdosai, MÖ 391
(“Kadınlar Ahali Meclisinde”) ; MÖ 388