Fahrettin Kerim Gökay biografisi
İstanbul Valisi ve İstanbul milletvekili olarak görev yaptı.
Fahrettin Kerim Gökay, 9 Ocak 1900 tarihinde Eskişehir ’de doğmuştur. Babasının adı Abdülkerim ’dir. İlkokul, ortaokulu doğduğu mahallede okudu. Arkasında Eskişehir Liva İdadisi (Lisesi) ’nde ve İstanbul Boğaziçi Kılavuz-i İttihad ve Menbaul İrfan İdadisi ’nde öğrenim gördü. Yüksek öğrenimini, İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi ’nde 1922 yılında tamamladı. Emraz-i Akliye uzmanı oldu. 1922-1924 yılları arasında Münih, Hamburg ve Viyana üniversitelerinde uzmanlık eğitimi gördü. Yurda dönüşünde İstanbul Asabiye ve Akliye Hastanesi Ruhiyat Laboratuvarı Şefi oldu.
Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kurucusu ve başkanı olan Fahrettin Kerim Gökay “Yeşilaycılık” konusundaki etkin çalışmalarının yanı sıra, İstanbul Valiliği ve Belediye Başkanlığı esnasında esnafı sıkça denetleyerek fiyatları indirmesi, sarhoşları kent dışına çıkarması gibi ilginç uygulamalarıyla da gündemde kaldı.
Fahrettin Kerim Gökay, Öğrencilik yıllarında Milliyetçi ve Ahrar gazetelerini çıkardı. 1926 yılında Tıp Fakültesi Seririyat-ı Akliye ’de (Asabiye Kliniği) doçent, 1933 yılında Üniversite Reformu ’nda profesor oldu. 1942 yılında ordinaryus profesör oldu.
Sıhhat ve Milli Eğitim şûraları üyeliklerinde, Türkiye Kızılay ve Yeşilay dernekleri başkanlıkları ile Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kuruculuğu ve başkanlığı gibi sivil toplum örgütlerinde hizmetleri oldu. Uzun zaman İstanbul Üniversitesi ’nde öğretim üyesi olarak çalıştı.
1949 yılında İstanbul valiliği ve belediye başkanlığına getirildi. Bu görevini 1957 yılına değin Halkçı Parti (DP) iktidarı döneminde de sürdürdü.
Lütfi Kırdar ’dan sonradan 24 Ekim 1949 – 26 Kasım 1957 tarihleri aralarında İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı olarak tayin yaptı. Onun zamanında İstanbullulara tanzim satışlarını sunmuştur. Zeytinburnu ve Kazlıçeşme, onun vaktinde şehirleşmiştir. Üsküdar’da ve Kadıköy’de adını taşıyan manâlı iki cadde bulunmaktadır. Eyüp Sultan Camisi ’nin çevresindeki dükkânlar yıkılarak meydan açıldı, böylece cami ortaya çıkartıldı. Yapımı yedi yıl süren Saraçhane ’deki Belediye Sarayı ’nın temeli de Gökay ’ın döneminde atıldı. İstanbul ’da klakson çalma yasağı getiren birincil belediye başkanı oldu. İçki ve sigara karşıtı kampanyalar yaptı. Çevresine zarar veren sarhoşlara karşı çok sert önlemler aldı.
Azınlıkların işyerlerinin yıkılıp yağmalandığı 6-7 Eylül Olayları (1955) karşısında yetkisiz kalması nedeniyle, o günlerde İstanbul’da yer alan ve olayların başlangıcında “Ulusal Gençliğin Kıyamı” tabirini kullanan İçişleri Bakanı Namık Gedik ile beraber, istifasını vermek durumunda kalmıştır.
Adnan Menderes ’in kendisi için “deli” dediğini öğrenince basın mensuplarını toplayıp, “O bir toprak ağası, ruh hekimliğinden ne anlar ancak bana çılgın demiş. O bana çılgın derse kargalar bile güler, lakin ben onun hakkında bir deli raporu yazarsam, hayatı boyunca zeki olduğuna kimseyi inandıramaz” dedi. Bu cümleden olarak, 1950 ’lerin ortalarından itibaren Menderes İstanbul ’daki imar hareketini bizzat üstlenmişti. Gökay, buna aleyhinde direndi ve 26 Kasım 1957 ’de görevinden ayrılarak Bern Büyükelçiliği ’ne atandı.
1957 yılında Bern Büyükelçiliği görevine atandı ve 1960 yılına dek bu görevi yaptı. Yeni Türkiye Partisi (YTP) İstanbul Milletvekilliği (1961-1965), Afiyet ve Sosyal Takviye Bakanlığı (1963) görevlerinde bulundu. Türkiye Sosyal Psikiyatri Derneği ’nin kurucusu ve başkanı oldu.
25 Haziran 1962 – 27 Kasım 1963 tarihleri arasında İsmet İnönü ’nün başbakanlığı döneminde Türkiye İmar ve İskân Bakanı ve 27 Kasım 1963 – 25 Aralık 1963 tarihleri arasında Türkiye Sağlık Bakanı görevinde bulundu.
Fahrettin Kerim Gökay, 1965 yılında siyasetten çekildi ve zamanını evinin bahçesindeki gülleri yetiştirerek geçirmeye başladı.
Fahrettin Kerim Gökay, 22 Temmuz 1987 tarihinde İstanbul ’da 87 yaşında ölmüştür.
Halk tarafından fazla sevilen ve kısa boyu dolayısıyla hakkında “Ufak Ufak Valimiz, Ne Olacak Halimiz?” tekerlemesi üretilmiştir. Kayda Değer bir serveti olan Fahrettin Kerim Gökay’ın terekesinde 630 tapu bulunuyordu. Bütün varlığını kendi adını içeren vakfa bırakmıştır.
Keza İstanbul Sefaköy’de isminin verildiği Fahreddin Kerim Gökay Anadolu Lisesi, İstanbul Bakırköy’de Ruh ve Asap Hastalıkları Hastanesi Bitam’da isminin verdiği Fahrettin Kerim Gökay Pavyonu bulunmaktadır.
DP ’nin iktidara geldiği 14 Mayıs 1950 seçimi öncesinde, İstanbul Taksim Meydanında son tercih konuşmasını yapan İsmet İnönü ’ye doğaüstü kalabalığı göstererek, “İşte İstanbul paşam” demesi ve Adnan Menderes ’in İstanbul ’da uyguladığı istimlak programını eleştirince, “Öğretmen, sen birazcık dinlen” diyen Adnan Menderes ’e, “Başlıca sen azıcık dinlen” yanıtını vermesi, siyasi literatürümüze giren konuşmaları oldu.
Basılmış basılmamış elliye yakın eseri bulunmaktadır.
Başlıca Eserleri:
Gayrı Tabiî Aşklar Üstüne Ruhi Tetkikler (1924),
Fikir Hastalıklarının Teşhisi ve Tedavisi (1925),
Türkiye ’de Felc-i Umumi Meselesi (1926),
Ruh Hastalıkları (1928),
Ameliyatla Selâh Göstermiş Ekstra Medüller Tümör Vak ’ası (1944).