Eugene Wigner biografisi
1963 yılında, atom çekirdeği ve temel parçaçıklarının kuramınına esas simetri prensiplerini uygulayarak yaptığı katkılardan dolayı nobel fizik ödülü verildi.
Eugene Wigner, 17 Kasım 1902 tarihinde Macaristan, Budapeşte ’de Elisabeth (Einhorn) ve Anthony Wigner çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Macar yahudisidir. Bertha adında ablası ve Margit (Manci) adında kız kardeşi vardı. Kız kardeşi Margit ile fizikçi Paul Dirac evlendi. 9 yaşına değin evde özel hoca ile eğitimine devam etti. 11 yaşında ağır bir tüberküloz hastalığı geçirdi. 1920 yılında orta eğitimini bitirdikten daha sonra Teknoloji ve Ekonomi Budapeşte Üniversitesine gitti. 1921 yılında Berlin ’de Technische Hochschule Üniversitesinde kimya mühendisliği okudu.
Berlin ’de iken Alman Fizik Derneğinin toplantılarına katıldı. Burada Max Planck, Max von Laue, Rudolf Ladenburg, Werner Heisenberg, Walther Nernst, Wolfgang Pauli ve Albert Einstein ile tanıştı.
Kaiser Wilhelm Enstitüsü’nde Maddesel Kimya ve Elektrokimya üstüne çalıştı. Erwin Schrödinger ’in kuantum mekaniği çalışmalarını inceledi.
1930’ların sonunda, atom çekirdekleri araştırmasını ve nükleer reaksiyonların önemli bir genel teorisini geliştirdi. 1930 yılında Princeton Üniversitesinde işe başladı. 1936 yılında Wisconsin Üniversitesine geçiş yaptı.
8 Ocak 1937 tarihinde ABD vatandaşlığına geçmiştir. 1938 yılında ABD.de Princeton Üniversitesi‘nde Matematiksel Fizik alanında çalışmalarına başladı. 1971 yılında emekli oldu.
Eugene Wigner, 1942-1945 yılları aralarında İkinci Dünya Savaşı esnasında Chicago Üniversitesi‘nde Manhattan Projesi üzerinde çalıştı ve 1946-1947 Clinton Laboratuarlarında Araştırma ve Geliştirme Müdürü oldu. 1947 yılında yaz sonunda Princeton Üniversitesine döndü.
Kuantum mekaniğinde simetrilerin kuramının temelini attı, ve buna ek olarak atom çekirdeğinin yapısı üzerine araştırmaları ve matematiksel kuramları geliştirdi. Nükleer reaktörlerde Xe-135 zehirlenmesi ilk olarak Eugene Wigner tarafından belirlenmiştir.
1952 yılında ABD Atom Enerjisi Komisyonu Genel Danışma Kurulu üyesi oldu ve 1964 yılına dek bu görevine devam etti.
ABD. Başkanı Franklin Roosevelt ’in talimatı ile 1942-1945 yılları arasında fizikçi Robert Oppenheimer başkanlığında atom bombası yapmak için Manhattan Projesi üstünde çalıştı.
Eugene Wigner, 1936 yılında fizik öğrencisi Amelia Frank ile evlendi. Ama eşi 1937 yılında vefat etti.
Eugene Wigner, 4 Haziran 1941 tarihinde fizik profesörü Mary Annette Wheeler ile evlendi. David Wigner ve Martha Wigner adlarında iki çocuğu oldu.
Eugene Wigner, 1 Ocak 1995 tarihinde ABD., New Jersey, Princeton ’da ölmüştür.
Ödülleri :
1958 – Enrico Fermi Ödülü
1960 – Uzlaştırma Ödülü
1963 – Nobel fizik ödülü
1964 – Amerikan-Macar Etüdler Vakfı George Washington Ödülü Max Planck Madalyası
1965 – Semmelweis Madalyası Madalyası miktar Amerikan-Macar Tabipler Birliği
1969 – Ulusal Bilim Madalyası