Ertuğrul Oğuz Fırat biografisi
Besteci, hukukçu, artist
Ertuğrul Oğuz Fırat, modern çoksesli müzik alanındaki yapıtlarının yanısıra, aynı ilerici çizgiyi yazı diline ve tuvale yansıtmış şiir, öykü, denemeler ve incelemeleri ve dört kitabı yayınlanmış bir yazan, Avrupa ’da ve Türkiye ’de sergiler açmış bir ressam, çok yönlü ve bir çok alanda üretken, yargıçlıktan emekliye ayrılmış bir hukukçudur.
Ertuğrul Oğuz Fırat, 1 Şubat 1923 tarihinde Malatya ’da doğmuştur. Annesi Hatice Fırat ve babası Sait Fırat idi. Liseyi Malatya ’da bitirdi; 1940 ’ta İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kazıbilim Bölümü ’ne ertesi sene ise oradan ayrılarak benzer üniversitenin Hukuk Fakültesi ’ne girdi. 1949 yılında mezun oldu.
Ertuğrul Oğuz Fırat, 1943 yılında 20. yaşına ulaşması sebebiyle annesinin almış olduğu elden düşme bir piyanoda ileride besteci olabilme amacını gerçekleştirebilmek için birincil küğ (çoksesli müzik) çalışmalarına başladı. Bu alanda akademik bir öğretim görmedi. 1944 yılında yakın arkadaşı olan Adnan Benk göre kendisinin keman öğretmeni yer alan Aliye Berger ’in eşi Karl Berger ile tanıştırıldı. Ondan armoni (harmonie) dersleri aldı. Ancak, bu dersleri birkaç ay sürdürebildi. Daha sonrasında sesleri ezberlemek bakımından, kendini piyano üzerinde çalışmaya verdi. Çünkü Karl Berger ’den ders almaya başladığı sırada herzamanki denilen bestecilerin az daha tümüne yakınını biliyor, modern bestecilerin yapıtlarıyla ilgilenmeye başlamış bulunuyordu. Düşüncesine göre, kuramsal nitelikte küğ (çoksesli müzik) öğrenimi ona fazlaca bir yarar getirmeyecek, buna karşılık küğü “sesleri” ezberlemek kendisini besteciliğe daha ivedi ulaştıracaktı.
İlk öykülerini ve şiirlerini tekrar 1943 yılında yazmaya başladı. Oysa; yazdıklarından zahmetsizce doyuma ulaşmadığı için birincil öykülerinin ve ilk şiirlerinin ileriki günlerde öyle fazla değişik biçimini ortaya koydu.
Yine bu yıllarda içlerinde sonra çok ünlenecek olan Turan Güneş, Turan Feyzioğlu, Necati Erkurt, Adnan Benk, Ercüment Berker, Berna Moran, Ali Yavuz Bayhan, Bülent Arel ’in bulunduğu bir arkadaş topluluğu ile “iklim” adını taşıyan bir dergi çıkarmaya uğraştılar. Dergiyi aralarında topladıkları parayla çıkarabildilerse de; fakat 3 sayı sürdürebildiler. Umdukları satışa ulaşamadıkları için dergi çıkarmaya son verdiler.
Ertuğrul Oğuz Fırat ’ın yayınlanan ilk yırı (konulu şiir) bu dergide yayınlanmıştır. Bir dizi olarak yayınlanması düşünülen bu yırın adı “Meyvemizin Tohumu” başlığını taşımaktaydı. Belirli arkadaş topluluğu içinde yer alan ve sürekli olarak İstanbul ’da bulunmayan fakat; ailesini bakmak için sıkça İstanbul ’a geldiğinde bu topluluktaki arkadaşlarını arayıp görüşen, Ankara Konservatuvarı ’nda bestecilik bölümünde eğitimini tamamlamaya çalışan Bülent Arel, konservatuvarda en yakın saydığı arkadaşı İlhan Usmanbaş ’ın kendisinde görmüş olduğu İlhan Usmanbaş ’ın şiirleriyle ilgilendiğini belirterek onu İstanbul ’a bir gelişinde kendisiyle tanıştıracağını söylemişti. Bu tanıştırma 1947 yılının yaz ayında gerçekleşebildi. Bu tanışmadan sonradan İlhan Usmanbaş ’la olan ilişki artan bir şekilde arkadaşlık ve arkadaşlık aşamasına ulaşarak Ertuğrul Oğuz Fırat ve İlhan Usmanbaş aralarında az daha yaşamları baştan başa sürecek mektuplaşma aracılığıyla tüm sanat alanlarındaki görüşlerini karşılaştırma yönünden düşün arkadaşlığına dönüşmüştür.
Ertuğrul Oğuz Fırat, 1948-1949 döneminde hukuk fakültesini bitirerek memleketi Malatya ’ya döndü ve hemen avukatlık stajına başladı. 1950-1951 yılları aralarında 33. Dönem ’de yedek subaylığını Ankara ’da yaptı. Değiştirme subaylık görevi tamamlanınca yeniden memleketine döndü.
İlk küğ (çoksesli müzik) yapıtını yüzlerce eskiz arasından seçtiği bir yaylı çalgılar dörtlüsü olarak son vermek için 1945 yılından 1951 yılına dek uğraş verdi. Çoğu tutarsızlık, güvensizlik, zorlanma dönemlerinden geçtikten sonra 1951 ’de tamamlanan bu birincil küğ (çoksesli müzik) yapıtı “Dördül Fa” adını taşıyordu.
sık sık büyük ve minik dengeserliklere dönüştüğünden dengeserlik anlayışına yakınlıktan fazla dengeserlik dışı bir yazıya ulaşacak gibi görünüyordu. Dördül Fa ’nın ardından 1950-1951 yılları arasında İlhan Usmanbaş ’ın heveslendirmesiyle birincil dizisel yönteme başvurduğu yapıtı Üçül No.1 Op. 2 ’yi ortaya koydu. Bu birincil iki yapıt kendisini yeterince doyurmadığından 1953-1954 yılları arasında dengeserlik dışı bir kuruluşu olan klarinet, keman ve piyano için “Üçlü Sonat” adını taşıyan “Op. 3” yapıtını yazdı. İlk kez bu yapıtıyla kişiliğini ve gideceği yolu belirlemiş olduğu kanısına ulaştı.
Ertuğrul Oğuz Fırat’ın piyano yapıtlarını İdil Biret ve Fazıl Say da ara sıra seslendirdiler. Son yıllarda Ankara Devlet Konservatuarı’nın bir takım öğretim görevlileri ve çalışanları Ertuğrul Oğuz Fırat’ın eserlerini değişik vesilelerle seslendirdiler, hâttâ Ertuğrul Oğuz Fırat’ın adını içeren dahası koro kuruldu.
1959 yılında Yargı Bakanlığı ’na başvurarak yargıçlığa atanmasını istedi. Bu özlem sonucu Yargı Bakanlığı avukatlıkta geçen sürelerini de göz önünde bulundurarak Ertuğrul Oğuz Fırat ’ı başta Reyhanlı Sorgu Yargıçlığı ’na atadı. Ertuğrul Oğuz Fırat ’ın yargıçlık yaşamı 1959 yılından kendi isteğiyle emekliliğini alacağı 1979 yılına dek sırasıyla; Reyhanlı Sorgu Yargıçlığı, Alanya Canice Yargıçlığı, Denizli Yargıçlığı, Adana Suç Oluşturan Yargıçlığı ’nda geçti.
Ertuğrul Oğuz Fırat, 1960 yılında annesini yitirmesi üzerine, çok sevdiği annesiyle birlikte yaşadığı günleri her zaman hatırlamak ve göz önünde bulundurmak isteğiyle birden bire fotoğraf yapmaya başladı. 1970 yılına dek yaptığı resimleri sergiletemedi. 1970 yılında Almanya ’nın Wuppertal kentinde oturan ve o kentte bütün Almanya ’da ünlü Galeri Palette ’nin sahibi ile arkadaşlığı bulunan bir Alman ’ın resimlerini görmesi ve onun bunların elbette Avrupa ’da sergilenmesi gerekeceği yolundaki düşüncesine yakın olma gösterdi. 15 tane resminin öncelikle Wuppertal ’de sergilenmesinin başarılı olması sonucu, sergi aylarca sürdü. Wuppertal ’deki bu sergilemeden sonra, Türkiye ’de de Ertuğrul Oğuz Fırat ’ın resimlerine galeriler kapılarını açtı. Ertuğrul Oğuz Fırat 1999 yılına gelinceye kadar 380 civarında fotoğraf yapmış olup bunlardan 250 kadarı özel koleksiyonlardadır. Resimlerinin büyük kısmı Türkiye, Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, Belçika, ABD ’deki özel koleksiyonlardadır ve bunların dışındaki bütün resimler Fırat ’ın kurduğu Sanat Vakfı ’nın malıdır.
Ertuğrul Oğuz Fırat, yayınlanan bazı şiirleri ve dergilerde meydana çıkan tenkit yazıları ve yargıç olarak kararlarında kullandığı dil nedeniyle 1964 yılında o zamanki Türk Dil Kurumu üyeliğine alındı.
Şiir ve yazılarının bir kısmı Küçük Dergi, Pazar Postası, Türk Dili, Yücel, Opus, Forum, Küğ, Eflatun, Güney, Flarmoni, Ankara Sanat ve Oluşum gibi dergilerde yayınlandı.
İlk kitabı yedi tane öyküsünün bir araya getirilmiş olduğu “Şaşkınlık Içinde Öyküler Kitabı” 1995 yılında yayınlandı. İkinci kitabı güya yarıya kendi yaşam betimiyle ilgili, yarısı ise tasarıma dayanan tüm şiirlerini de kapsayan “Seviçıra” 1997 yılında yayınlandı. Üçüncü kitabı dergilerde yayınlanmış olan, sanatla ilgili görüşlerini yansıtan eleştiri yazılarını bir araya getiren “Umursanmamış” 1999 yılında basılmıştır. Dördüncü kitabı Modern Küğ (çoksesli müzik)Tarihi Üzerine İmler ’in birinci cildi 1999 yılında basılmıştır. Kitabın kalan ikinci ve üçüncü ciltlerini tamamlamak için Ertuğrul Oğuz Fırat yardımcısı Zühal Selçuk yoluyla çalışmasını sürdürdü.
1979 yılında emekli olduktan sonradan Ankara ’ya yerleşen Ertuğrul Oğuz Fırat, bu kentte yaşamını sürdürdü.
Gözlerindeki Makule Dejenerasyonu (Sarı Katman Bozulması) nedeniyle son yıllarında yazı ve resim çalışmalarına son vermek zorunda kaldı. Buna karşılık emekli olduğu günden başlayarak modern küğ ile ilgilenen tüm küğ severlere kapısını açık tutarak her hafta cumartesi günü gelenlere çağdaş küğün son örneklerini tanıtmaya çalıştı. Evinin dışındaki dünya ile ilişkisi bu toplantılara gelen küğ severlerin ilgileri ölçüsünde devam etti.
Fırat ’ın birincisi 2007 yılında ikincisi 2008 yılında, üçüncüsü 2009 yılında AK Müzik Yapım Org. Kadar yayınlanmış; birincisi “Gerçek Arma Oyun”, ikincisi “Acı Gölgelerin Rastlantısında”, üçüncüsü “Anadolu Mayası” başlığını içeren üç yoğunyuvarı (CD) yayınlanmıştır.
Öncü Sanatı Koruma Derneği’nin kurucusu oldu. 2013 yılında Sevda – Cenap And Müzik Vakfı’nın Onur Ödülü Altın Madalyası ile ödüllendirildi.
Ertuğrul Oğuz Fırat, 16 Ekim 2014 tarihinde Ankara ’da 91 yaşında ölmüştür.
Besteleri :
Oratoryo :
•Op. 64 Atatürk, (Biçim I), (1981).
•Op. 71 Atatürk, (Biçim II) (1983-84).
Bale Ya Da Sahne Müziği
•Op. 7 Cambot Ardışı, (1956).
•Op. 41 Anadolu ’da Çırakman Ateşleri (I), (1970-75).
•Op. 47 Anadolu ’da Çırakman Ateşleri (II), (1979).
•Op. 27 Ebedi Olana Matem, keman konçertolu kantat, (1965-67), gözden geçirme (1997).
•Op. 53 Gerçek-Sembol-Oyun, (1977-78).
Şöhret Ve Çalgılar Topluluğu ya da Orkestra İçin
•Op. 5 Şıngırtı, tek bölümlü senfoni (No.I) (1955), gözden geçirme (1978).
•Op. 6 Zamanın Örümceği, (1955), gözden geçirme (1978).
•Op. 13 Şan ve Çalgıcılar İçin Müzik, (1957), gözden geçirme (1961).
•Op. 14 Irsal Dördül, (1957), gözden geçirme (1961).
•Op. 23 İneğe Övgü,
•Op. 25 Umursanmamış, (1966), gözden geçirme (1977).
•Op. 55 Ölümlerde Çöl-Çığlık, (1979).
•Op. 61 Dranas ’ın Yırı Üstüne Şarkı, (1980).
Şan ve Piyano İçin
•Op. 18 Bağımsız Şarkılar, (1983).
Koro İçin
•Op. 43 Irsal Senfoni, (Senfoni No:2), (1970), gözden geçirme 1978.
•Op. 67 Türkiye (II), (1982).
•Op. 81 Germencik Çığırgıları, (1989).
Orkestra İçin
•Op. 16 Orkestra Konçertosu No:1, (1962-63).
•Op. 18 Anısal Kaynaklar (I), büyük konçerto, (1964).
•Op. 20 Üç Dans, (1947-65), gözden geçirme (1976).
•Op. 21 Karpuz Yiyen Eşek, tek bölümlü öykü müziği, (1965), gözden geçirme (1976).
•Op. 40 Ve Sana Işığı Sorarlar, (1960).
•Op. 45 Büyülü ve Susuz Arayışlar, (orkestra konçertosu No: 2, Biçim 1), (1968-73).
•Op. 49 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1973).
•Op. 51 Türkiye (I), (1976-77).
•Op. 52 Küğ, (1945-77).
•Op. 57 Sihirsel ve Susamış Arayışlar, (Biçim III), (1979-80).
•Op. 69 Anısal Kaynaklar (II), (1982).
Konçerto Niteliğindeki Orkestra Yapıtları
•Op. 8 Diriliş, (1956), gözden geçirme (1979).
•Op. 28 Sonsuz Olana Inleme, keman konçertosu No:1.
•Op. 28 Kaynak Sonunu Bekliyordu, viyola konçertosu No:1, (1967), gözden geçirme (1975).
•Op. 34 Çoğul Yalnızlık, keman konçertosu No:2, (1968), gözden geçirme (1983).
•Op. 35 Kanıtsız Günlerin Oldusu, viyola konçertosu No:2, (1968).
•Op. 46 Yitmiş Işık Çizgisi Gerisinde, Uyanış (Atatürk ’ün anısına), piyano konçertosu No: 1, (1969-72).
•Op: 54 Bir Sevinin Enerjik Dirim Düzeni, (1971-78).
•Op. 56 Korkaklığa, Sessizliğe, Ölüme Aleyhinde Yanıttır, piyano konçertosu No:2, (1979).
•Op. 58 Yivcil Morun Seslenişi (2), (1980).
•Op. 59 Uzaktan ve Yakın Çağrılar (I), (1980).
•Op. 62 Dönüşümler, (1980).
•Op. 72 Anadolu Mayası (2), (1984).
•Op. 73 1+2+3+4… Baki, keman konçertosu No:3, (1984), gözden geçirme (1998).
•Op. 80 Anadolu Mayası (3), (1988).
•Op. 82 Sevi Çığlıklarıyla Geçiyor, (1991-92).
Oda Müziği
•Op. 1 Yaylı Dördül No: 1, (1945-51).
•Op. 2 Üçül, (1950-51).
•Op. 3 Üçül, Sonat, (1953-54), gözden geçirme (1977).
•Op. 9 Dördül, No: 2 (Kepenek Dansları), (1948-57).
•Op. 10 Dördül No: 3, (1954-57).
•Op. 14 Irsal Dördül No: 4, (1957).
•Op. 15 Devrimci Ortamda Sazların Cumhuriyeti, (1961), gözden geçirme (1977).
•Op. 25 Umursanmamış, (üçül/dördül), üçül No: 4,.
•Op. 39 Medeni Çığlıklarla, (1968).
•Op. 42 Dördül No: 5, (1971-77).
•Op. 44 1+2+3+4… Sonsuz – Dördül No:6, (1971-78).
•Op. 60 Tohum ve Kıvılcımlar, (1980).
•Op. 63 Uyumsuzluğun Ahenk Odakları, (1981).
•Op. 65 Süreklilik ve Orantı, (1981).
•Op. 66 Tükenmezlik Ardında, (1981).
•Op. 75 Bağımsız Çığırgılar Ardışı, üçül No: 5, (1985), klarinet, viyola ve piyano için.
•Op. 76 Göm Alkışlarını Geçmişin, üçül No: 6, (1985).
•Op. 78 Ağıtsal Dördül (No: 7), (1986).
•Op. 85 Azalan Işıkta, Şaşkınlık Içinde. Dördül No: 8, (1995).
Keman ve Piyano İçin
•Op. 29 Yoksulluk Evreninde Değişim, (1966-68).
•Op. 32 Ezgiler, (1954-68).
•Op. 33 Acı Gölgelerin Rastlantısıda, (1968), gözden geçirme (1983).
•Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1966-71).
•Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92/96).
Viyola ve Piyano İçin
•Op. 11 Sonatçık, (1957-58).
•Op. 12 Minik Parçalar, (1956-58).
Çello ve Piyano İçin
•Op. 26 Güneş Yaprakları, (1967).
•Op. 31 Usançsız Planlama, (1968).
Kontrbas ve Piyano İçin
•Op. 68 Nice Seslerden Sonradan, (1982).
Flüt Piyano ya da Org İçin
•Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1991-92).
•Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92).
Obua ve Piyano İçin
•Op. 48 Anadolu Güneşleri, (1963-73).
Klarnet ve Piyano İçin
•Op. 4 Eğlenceler, (1954-55).
•Op. 7 Anadolu Mayası (1), (1963), gözden geçirme (1981).
•Op. 24 Yivcil Morun Seslenişi (1), (1966).
İki Piyano İçin
•Op. 22 İki Piyano İçin Müzik, (1965).
Solo Piyano İçin
•Op. 30 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1961-68).
•Op. 36 Yerel Ezgiler Üstüne İmgesel Danslar, (1964-69), gözden geçirme (1983).
•Op. 38 Serbest Tutkusuna Sonat, (1969).
•Op. 50 Piyano İçin Üç Parça, (1970-78).
•Op. 73 Bölünmüş Uzantı, (1968-69).
•Op. 77 Ferenç Liszt ’i Anış / Öngörülü Lakin Erinçsiz Bir İnsan İçin Yakarış, (1986).
•Op. 79 Cehennemde Bir Mevsim Çalınmalıdır / Piyano için Dikbaş-Özlemsel Dört Parça, (1986).
•Op. 84 Karanlığın İçyüzüne Dört Görüş, (1994).
•Op. 86 Piyano İçin Altı Birim, (1996-97).
Org İçin
•Op. 70 Değişmeye Artık Zaman Kalmadı, (1982).
Kitapları :
1995 – Kompleks Öyküler Kitabı
1997 – Seviçıra
1999 – Umursanmamış
1999 – Modern Küğ Tarihi İçin İmler