Epikür

Epikür biografisi

Epikür
Doğumu : MÖ 341 Samos’ta ya da Atina’da
Ölümü : MÖ 270, Atina, Yunanistan
Filozof

Epikür, Helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir. Etik felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin esas düşüncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa varmak olduğunu belirtir.

Epikür, MÖ 341 yılında Samos’ta ya da Atina‘da doğmuştur. Epikuros da denilir. Yoksul bir kimse olan babası Neokles, daha sonra yerleştiği Atina ’da öğretmendi. Felsefeye 14 yaşında başladı. İlk felsefe derslerini Theoslu Nosiphane ’den aldı. Aristotales felsefesini ve Democritusçu görüşü tanıyarak yetişti. Atomculuğu ve çağının akımı olan Phyrrhon‘un kuşkuculuğunu öğrendi. 18 yaşında Atina ’ya gelip Akademi ’de Anaksagoras ve Archelaos‘un öğretisini inceledi. bu vesileyle Büyük İskender‘in MÖ. 323 yılında ölümü üstüne Atina ’dan ayrıldı.

Epikuros, bir süre Sisam adasında Eflatun/Platoncu bilgelerden öğrenim gördü. Ailesinin Sisam ’dan sürülmesi üzerine Kolophon ’a (Değirmendere) yerleşti, sonradan Teos ’da (Sığacık) Democritusçu filozoflardan Nausiphanes ’in öğrencisi oldu ve ondan Democritus ’un düşüncelerini, bilhassa atom kuramını, şüpheci Phyrrhon ’un görüşlerini öğrendi. Bir süre Mytilene (Midilli) ve Lampsakos ’ta (Lapseki) felsefe okuttu.

Epikür Lesbos /Mytilene (bugün, Midilli) Adası’nda, sonradan döneminin doğa bilimleri merkezi olan Anadolu’nun Lampsakos (bugün, Lapseki) Kenti’nde dersler verdikten daha sonra, MÖ 306’da, Atina’da, satın aldığı evin bahçesinde dersler vermeye başladı. böylece Epiküros‘un okuluna kepos (bahçe), öğrencilerine de “Bahçeliler” denir. Orada ölümüne değin bir filozoflar ve dostlar meclisini çevresine topladı.

Maddeci bir filozof olan Epikür, Democritus‘un atomculuğunu sürdürmüş, yenilemiş ve onun temelleri üzerinde insan mutluluğunu öne çıkaran bir zevk felsefesi kurmuştur.

İç hareketin kaynağı olan maddenin öncesizliğini kabulden yola meydana çıkan Epiküros‘tan günümüze yalnızca birkaç metin parçasıyla üç mektubu ulaşmıştır.

Epikuros’a ait 300 dek eserden günümüze dek ama Diogenes Laertios‘un on kitaplık “Meşhur Filozofların Yaşamları, Öğretileri ve Özdeyişleri”nde (Peri Bion Dogoraton kai Apoftegmaton) yer alan üç mektubu ve 40 özdeyişini taşıyan “Esas Öğretiler” (Kriai Dohiai) adlı eseri ulaşmıştır.

Epikür ’ün Herodot‘a yazdığı mektup, fizik üzerinedir ve atomculuğun esas ilkelerini içerir. Pitokles’e mektubu, jeoloji, meteoroloji ve gök olayları konularını içermekte; Moekeus’a mektubuysa, ahlak dolayısıyla, yaşama sanatı ve bilgelik üzerinedir.

Epikuros’un felsefesiyle ilgili öteki kaynaklar, Herculanum kazılarında Papiri Evi’nde yer alan papirüsler ve fazla daha yeni olarak XIX. yy’da Vatikan el yazmalarında ortaya çıkarılan “80 Vatikan Özdeyişi”dir.

Ahlak felsefesi geliştirmiştir ve felsefenin ana düşüncesi mutluluktur. Temel amacın mutluluğa gelmek olduğunu belirtir. Mantık da, doğru yaşama gelmek için zorunlu olan bilginin üretilmesini karşılayan bir araçtır. Dürüst veri olmadan dürüst eylemlilik olmayacaktır; dürüst bilginin ölçütü ise ikili bir temele sahiptir, ilki duyu verileri ikincisi ise haz ve acı duyumlarıdır.

Felsefenin amacının insana mutluluk saptamak olduğunu savunan Epiküros, bilgi, bilim ve hipotez gibi şeylerin insan yaşamına sakinlik ve refah kazandırmak amacına hizmet ettikleri ölçüde kıymetli olduğunu söyler. Epikuros’a kadar; insan, tanrı ve vefat korkusundan kurtulmalıdır. Kuruntulardan ve önyargılardan arınarak buna ulaşılabilir. Bu noktada Epikuros’un felsefesine Democritus‘un atomcu teorisinin etkileri karışır.

Felsefenin insanı mutlu kılması için önce onu temelsiz korkulardan arıtması gerektiği görüşünden yola çıkarak doğaya dayanan fiziki bir dünya görüşünü savunur. Birtakım değişikliklerle Leukippos ve Democritus atomculuğunu canlandıran Epiküros, boşlukta eşit hızla hareket eden atomlar arasındaki çarpışma olanağını izah etmek nedeniyle atomların yörüngelerinden kendiliklerinden saptıkları görüşünü ileri sürer.

Doğadaki her şey atomların mekân içindeki hareketlerinden meydana gelmektedir. Sadece bu hareket mekanik bir zorunlulukla meydana gelmez. Bu doğa düşüncesiyle Epikuros Tanrı kavramını dışta bırakmaya çalışır. Tanrının varlığı yokluğunu değil dünyaya karşısında ilgisizliğini belirtir.

Hem ruh konusunda da maddi bir yorumlama öne sürer, ona kadar insan ruhu fiziki bir niteliğe sahiptir, diğer türlü var olabilmesi söz konusu olamaz. Ruhun somut varlığını açıklama yapmak üzere Epikuros onun dört ögeden meydana geldiğini belirtir. Alev, bitik, hava ve adlandırılamayan dördüncü bir öge. İlk üçü bedensel kısmı meydana getirir, dördüncü öge ise ruhsal kısmı oluşturur. İnsan ölünce bu ögeler dağılır, yani birliklerini kaybederler. Dolayısıyla ölümsüzlük ya da ruh-göçü diye bir şey olamaz.

Düşünceleri Jean Jacques Rousseau gibi düşünürlere kaynaklık etti.

Epikür, hepimizin mutluluğu bulabileceğini bahis etmektedir, tabii onu dürüst yerde arama koşuluyla… Ona kadar hayatta mutsuz olanlar bunu yanlış yerde arayanlardır.

Epikür, MÖ 270 yılında Atina ’da 71 yaşında ölmüştür.

Epikürosçuluk, yaratılan katı dogmatizm sebebiyle her zaman olduğu gibi kaldığından gerektiğince gelişemedi. Epikürosçu felsefeye aleyhinde sert tepkiler de bu bağlamda ortaya çıktı. Bilhassa Stoacılar güçlü olarak eleştirmenlerine rağmen, Roma ’da Lucretius ve Jül Sezar gibi yandaşlar buldu, Daha sonraları Voltaire ve Montaigne de Epikür‘ün etkisinde kaldılar. Sigmund Freud da psikanaliz öğretisinde Epikürcülükten yararlanmıştır.

Felsefesinın odağına mutluluğu (eudaimonia) yerleştiren Epikuros ’a göre insan bir yaşam varlığıdır, evrende belirli bir yeri, yaşamının da belli bir ereği vardır. İnsan varlığından yola meydana çıkan felsefe, insanı iyi anlamak ve açıklamak için, üç başlıca konu üstünde durur. Bunlardan biri cihan (physeus), İkincisi mantık (kanon), üçüncüsü de etik (ethika) adını alır. Felsefenin üzerinde durması, çözüm araması gereken bütün sorunlar bu üç konuda toplanmıştır. İçerikleri farklı olmasına rağmen, bu üç konunun, ereği birdir, o da insan mutluluğudur. İnsanı anlamak için önce, onun içinde yaşadığı dünyayı, dünyayı kuşatan evreni anlamak, tanımak gerekir.

Mantık, Epikuros ’a göre doğru düşünmenin, içten bilgi sağlamanın ilkelerini araştırır, insan bilgisinin genel kurallarını, ölçülerini göstermeye çalışır. Mantığın üstünde durduğu bu ölçüler ve kurallar üçe ayrılır: algılar, kavramlar ve duygular.

Epikür ’ün felsefe ile ilgili sözleri :
– Tanrı kötülüğü durdurmak istiyor da gücü mü yetmiyor? Öyleyse o güçsüzdür. Yok gücü yetiyor da önlemek mi istemiyor? Öyleyse o, kötü niyetlidir. Keza zinde ayrıca de iyi ise kötülük nereden geliyor?
– Felsefe, mutlu bir hayat temin etmek için istikrarlı eylemsel bir sistemdir.
– Evrende her şey insan için hoşgörü objesidir. Oysa erdemle gelen bilgi arttıkça zevk da artar. bu nedenle yönelim hazza değil bilgiye olmalıdır.
– Zevk mutlu bir yaşamın başlangıcı ve amacıdır.
– Mühür balmumunda nasıl iz bırakırsa, eşya da insanda pek iz bırakır.
– Bilginin amacı; insanı cahillik ve manâsız inançlardan tanrı ve vefat korkusundan kurtarmaktır. Ve bu olmadan mutlu olmaya olanak yoktur.
– Kanunlar bilgeler için konmuştur, ama adaletsizlik etmesinler diye değil, haksızlığa uğramasınlar diye.
– Ölümden korkmak anlamsızdır, çünkü yaşadığımız sürece vefat yoktur, vefat geldiğinde ise bundan böyle biz yokuz.
– Yaşlılar da gençler gibi felsefe ile kendilerini yetiştirmeliler. Birinci grup kaderin onlara sunduğu serveti hatırlayarak gençleştiğini hissetmek için, ikinci grup, gençliklerine karşın gelecek karşı yaşı ilerlemiş birisi değin cesur elde etmek için.
– Bağımsızlık efendisizdir.