Arşimet biografisi
Yunan matematikçi, fizikçi, gökbilimci, filozof ve mühendis.
Arşimeir koloni devlet olarak yerleşmiş, günümüzde Siracusa ili olan yerde Milattan Önce 287 de Grek kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Babası ünlü bir astronomdu. Öğrenimini, dönemin bilim merkezi olan İskenderiye ’de tamamladı. Siracusa ’ya döndükten daha sonra tüm yaşamını matematik ve bilimsel çalışmalara verdi.
Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis. Bir hamamda yıkanırken bulduğu bahis edilen suyun kaldırma kuvveti bilime en çok tanıdık katkısıdır. Hem, o kadar çok matematik tarihçisine kadar integral hesabın kaynağı da Arşimet’tir.
Gençliğinde bir zaman İskenderiye’de bulunmuş, burada Eratosthenes ile dost olmuş ve daha sonra da onunla mektuplaşmıştır. Arşimet’in mekanik alanında yapmış olduğu buluşlar aralarında bileşik makaralar, baki vidalar, hidrolik vidalar ve yakan aynalar sayılabilir. Bunlara ilişkin eserler vermemiş, fakat matematiğin geometri alanına, fiziğin sabit ve hidrostatik alanlarına manâlı katkılarda bulunan böylece çok eser bırakmıştır.
Geometriye yapmış olduğu en kayda değer katkılardan birisi, bir kürenin yüzölçümünün 4 π r2 ve hacminin ise 4/3 π r3 eşit olduğunu kanıtlamasıdır. Arşimet’in en aydınlık matematik başarılarından biri de, eğri yüzeylerin alanlarını bulmak için bir takım yöntemler geliştirmesidir. Bir parabol kesmesini dörtgenleştirirken ebedi küçükler hesabına yaklaşmıştır. Ebedi küçükler hesabı, bir alana tasavvur edilebilecek en minik parçadan daha da minik bir parçayı matematiksel olarak ekleyebilmektir. Bu hesabın koskocoman bir tarihi değeri vardır.
İlk kez denge prensiplerini ortaya koyan bilim adamı da Arşimet’tir. Bu prensiplerden bazıları şunlardır: Eşit kollara asılmış eşdeğer ağırlıklar dengede kalır.
Eşdeğer olmayan ağırlıklar eşdeğer olmayan kollarda aşağıdaki durum sağlandığında dengede kalırlar: f1 • a = f2 • b Bu çalışmalarına dayanarak söylediği “Bana bir dayanak noktası verin Dünya’yı yerinden oynatayım.” sözü yüzyıllardan beri dillerden düşmemiştir.
Arşimet, kendi adıyla bilinen sıvıların dengesi kanununu da bulmuştur. Romalı yazan Vitruvius Pollio ’un yazdıklarından söylendiğine kadar, bir gün Kral II Hieron yaptırmış olduğu altın tacın içine kuyumcunun gümüş karıştırdığından kuşkulanmış ve bu sorunun çözümünü Arşimet’e havale etmiş. oldukça düşünmüş olmasına karşın sorunu bir türlü çözemeyen Arşimet, banyo yapmak için bir hamama gittiğinde, hamam havuzunun içindeyken ağırlığının azaldığını hissetmiş ve “evreka, evreka” diyerek hamamdan fırlamış. Arşimet’in bulduğu şey; su içine daldırılan bir cismin taşırdığı suyun ağırlığı değin ağırlığını kaybetmesi ve taç için verilen altının taşırdığı su ile tacın taşırdığı su mukayese edilerek sorunun çözülebilmesi idi.
Arşimet‘in bu kanunu doğada tesadüflere yer olmadığını, her zaman benzer koşullarda aynı sonuçlara ulaşılacağını göstermiştir. Arşimet, 23 yüzyıl önce, modern bilimsel usul anlayışına fazla yakın bir anlayışla, bugün de geçerli olan sabit ve hidrostatik kanunlarını bulmuş ve bu katkılarıylamaya adalet kazanmıştır.
Roma generali Marcellus, Sirakuza’yı kuşattığında, Archimedes adlı bir mühendisin yapmış olduğu silahlar nedeniyle şehri almakta fazla zorlanmıştı. Bunların çoğu mekanik düzeneklerdi ve bir takım bilimsel kurallardan ilham alınarak tasarlanmıştı. Örneğin, makaralar yardımıyla fazla ağır taşlar burçlara kadar çıkarılıyor ve mancınıklarla fazla uzaklara fırlatılıyordu. Hatta Archimedes’in aynalar kullanmak suretiyle Roma donanmasını yaktığı da söylenti edilmektedir. Romalıları, Sirakuza’yı işgalden üç yıl alıkoydu.
Oysa bütün bunlara karşın M.Ö. 212 yılında Romalılar Sirakuza’yı zapt ettiler ve şehrin öteki ileri gelenleriyle birlikte Archimedes’i de öldürdüler. Söylendiğine göre, bu sırada Archimedes toprak üzerine çizdiği bir problemin çözümünü düşünüyormuş ve yanına yaklaşan Romalı bir askere oradan uzaklaşmasını ve kendisini dar bırakmasını söylemiş; ancak asker Archimedes’e aldırmayarak hemen öldürmüş. Tarihin nadir olarak yetiştirdiği bu fazla yetenekli bilim adamının öldürülüşü Romalı generali de fazla üzmüş.