Aristotales biografisi
”Poetika” adlı esriyle çağdaş politikanın, ”Ruh Üzerine” adlı denemesiyle ise bugünkü psikolojinin temellerini atmış Batı hafıza tarihini büyük ölçüde etkilemiş, bir fazla kuramın babası, filozof, veri adamı.
Aristotales, M.Ö. 384 yılında Ege Denizinde yer alan Stagira adasında doğdu.
Aristo’nun büyük babası Nicomachus, Büyük İskender‘in büyük babasının saray hekimiydi. Sarayla olan bu yakın ilişki, Aristo’nun yaşamını büyük ölçüde etkilemiştir.
Aristo eğitimine Eflatun‘un akademisinde başladı. Eflatun’un en gözde öğrencisiydi. Akademiyi bitirdiğinde yakın arkadaşı Hermias’ın kız kardeşiyle evlendi ve bir oğlu oldu. Hermias, Persler göre çarmıha gerilerek öldürülünce, Aristo dostunun anısına bir kaside yazdı.
Aristo, Büyük İskender‘in öğretmenliğine atandığında, Mitylene‘de deniz hayvanları ve diğer konular üzerinde araştırmalar yapıyordu.
İskender’in yanı sıra bir fazla asilzade ailenin çsto, Mieza‘da ‘Orman Perilerinin Korusu’ adında bir okul kurdu.
Aristo ve Büyük İskender‘in bir araya gelmeleri, tarihteki en önemli birlikteliklerden biridir. ”Biri dünyayı elinde tutacak şiddet ve iradeye, diğeri ise dünyayı keşfedecek ve insan düşüncesinde yeni bir dünya yaratacak dehaya sahipti.”
Büyük saygı duyulan Aristo’ya, Kral II. Filip (Makedonya Kralı) de derin saygı etti ve oğlunun eğitmeninin doğduğu, kısa bir zaman önce savaşta yıkılan Stagira şehrini her yerde kurdu.
Büyük İskender‘in Aristo’ya olan sevgisi ve hayranlığı öğrenciliğinden sonradan da devam etti. ” Babama hayatımı borçluyum, Aristo’ya ise değerli bir hayat sürme bilgisini” diyerek ona olan sevgisini dile getiren Büyük İskender, adamlarını onun emrine vererek dilediği gibi araştırma yapmasına olasılık sağlamıştı. Hatta, Aristo’nun elde etmeye gücünün yetmeyeceği bir çok değerli el yazmasını ona sağlamıştı.
Büyük İskender Asya fethine çıktığı sırada, o çağda dünyanın kültür merkezi olan Atina‘ya dönen Aristo, Lyceum adı verilen bir mektep açtı. Çağın en büyük bilgesi olarak ün salmış olan Aristo’ya dünyanın dört bir yanından öğrenciler akın etmeye başladı.
Biyoloji, Aristo’nun çıkış noktasıydı. Felsefesi de böylece gerçeklere ve bilime bağlı kaldı. Öğrencilerine, doğa içinde gezintilere çıkarak ders verir, doğadaki canlılar üzerinde geniş araştırmalar yapardı.
Büyük İskender‘in Babil‘de ölümü üzerine, koruma kalkanı üzerinden kalkan Aristo’yu dinden uzakta olmakla suçladılar. Sokrates‘in sonuna uğramamak için Atina‘dan ayrılıp Chalcis adasına sığındı ve kısa bir zaman daha sonra M.Ö. 322‘de burada öldü.
Aristo’nun felsefesi, Thomas Aquinas, Dante Alighieri, Herbert Spencer ve Johann Wolfgang von Goethe gibi bir çok büyük insanı etkilemiştir.
Aristo, Ortaçağ‘ın zihin temeli olan skolastik sistemin kurucusu olmuş ve Hristiyanlığı olduğu dek, Farabi, İbni Sina, İbni Ruşd gibi büyük İslam düşünürlerini de içten etkilenmiştir.
Birçok ayrı alanda eser veren Aristo’nun, insanlığın us tarihinde, ışık tutmadığı hiç bir alan yoktur.
Temel Eserleri
Mantık üzerine
Organon (Mantık üstüne bütün yazdıkları):
Kategoriler (Categoriae)
Yorum Üstüne (De Interpretatione)
Prior Çözümlemeli (Analytica Priora)
Posterior Analitik (Analytica Posteriora)
Bilimsel Eserleri
Fizik (Physica)
Ruh Üzerine (De Anima)
Hayvanların Tarihi (Historia Animalium)
Evrim Skalası,Evrim Basamakları,Doğa Cetveli (Scala Naturae)
Hayvanların Kısımları (De Partibus Animalium)
Hayvanların Gelişimi (De Incessu Animalium)
Minik Doğal Şeyler (Parva Naturalia)
Hayvanların Hareketi (De Motu Animalium)
Hayvanların Oluşumu (De Generatione Animalium)
Mekanik (Mechanica)
Gökyüzü Üstüne (Mereorologia)
Metafizik
Metafizik (or Metaphysica)
Etik üstüne
Nicomakos’a Etik (Ethica Nicomachea)
Eudemos’a Ahlak (Ethica Eudemia)
Politika (Politica)
Estetik
Retorik (Ars Rhetorica)
Poetika (Ars Poetica)